ШУГТЭ-ийн /Улсын 3-р төв эмнэлэг/ Мэдээгүйжүүлэг, эрчимт эмчилгээний тасгийн сувилагч П.Хоролсүрэн

      Мэс засалд мэдээ алдуулалттайгаар орох гэж буй хүмүүс ямар нэгэн байдлаар сэтгэлзүйн өөрчлөлт, айдастай байдаг. Түүнчлэн ар гэрийнхэн болон өвчтөн мэдээ алдуулалтын талаар мэдлэг, мэдээлэл хомс байдаг учраас танд доорхи зөвлөгөө, мэдээллийг хүргэж байна.

Ерөнхий мэдээ алдуулалт буюу бүрэн унтуулгын онцлог

  Ерөнхий мэдээ алдуулалт /бүрэн унтуулах/ нь мэс ажилбарын өмнө нойрмог байдалд оруулдаг эмийн хослол юм. Ерөнхий мэдээ алдуулалтын дор та бүрэн ухаангүй байх тул өвдөлт мэдрэгддэггүй. Ерөнхий мэдээ алдуулалтанд ихэвчлэн судсаар эм, амьсгалсан хий (мэдээ алдуулагч) хослуулан хэрэглэдэг.

Ерөнхий мэдээ алдуулалт нь унтах мэт мэдрэмжийг төрүүлнэ. Гэхдээ мэдээгүйжүүлсэн тархи өвдөлтийн дохио эсвэл рефлексийн хариу үйлдэл үзүүлэхгүй.

Мэдээгүйжүүлгийн эмч бол мэдээ алдуулах чиглэлээр мэргэшсэн тусгайлан бэлтгэгдсэн эмч юм. Мэдээ алдуулах эмчилгээ хийлгэх үед эмч таны биеийн артерын даралт, зүрхний цохилт, цусан дахь хүчилтөрөгчийг хянаж, амьсгалыг зохицуулдаг.

Бүх эмнэлэгт мэдээгүйжүүлэг чиглэлээр мэргэжлийн гэрчилгээтэй мэргэшсэн сувилагч мэс заслын үеэр танд шаардлагатай мэргэжлийн үйлчилгээ, тусламжийг үзүүлнэ.

Танд мэдээгүйжүүлгийн  эмч, сувилагч  мэс засал хийх хэлбэр, эрүүл мэнд, хувь хүний ​​хүсэл сонирхолд тулгуурлан хамгийн шалгарсан мэдээ алдуулах сонголтыг санал болгодог. Тодорхой мэс заслын хувьд энэ баг ерөнхий мэдээ алдуулалт хийхийг зөвлөж болно.  

Үүнд:

• Удаан хугацаа шаардагдах
• Цус алдалтын эрсдэлтэй
• Хүйтэн орчинд хийгддэг мэс заслууд (ялангуяа цээж, хэвлийн дээд хэсгийн мэс засал)

Эрсдэл

  Ерөнхий мэдээ алдуулалт нь ерөнхийдөө өндөр эрсдэлтэй хэдий ч мэргэшсэн эмч, сувилагч  танд аюулгүй, мэргэжлийн үйлчилгээг үзүүлдэг учраас мэдээгүйжүүлэг амжилттай болно.

Мэс заслын ажилбарын үед таны биеийн байдал хүндрэх эрсдэл нь мэдээгүйжүүлэлтийн төрлөөс илүүтэй хийлгэж байгаа мэс заслын төрөл, биеийн ерөнхий эрүүл мэндтэй илүү холбоотой байдаг.

Өндөр настан хүн эсвэл эрүүл мэндийн хувьд хүндрэлтэй, ялангуяа илүү өргөн хүрээтэй мэс засалд хамрагдаж буй хүмүүст мэс заслын дараахи төөрөгдөл /байгаа орон зайгаа андуурах, өөр орчинд очих, зүүдэлж буй мэт мэдрэмж төрөх/, уушгины хатгалгаа, тэр ч байтугай тархины цус харвалт, зүрхний шигдээс зэрэг эрсдэл нэмэгддэг. Мэс заслын явцад хүндрэх эрсдлийг нэмэгдүүлж болзошгүй өвөрмөц нөхцөлүүдэд дараах зүйлс орно.

• Тамхи татах
• Таталт
• Нойргүйдэлт
• Таргалалт
• Цусны даралт өндөр байх
• Чихрийн шижин
• Тархины цус харвалт
• Таны зүрх, уушиг, бөөртэй холбоотой бусад эмгэгүүд
• Цус алдалтыг ихэсгэдэг аспирин гэх мэт эмүүд
• Архи согтууруулах ундаа хэтрүүлэн хэрэглэж байсан түүх
• Мансууруулах бодисын харшил
• Мэдээгүйжүүлгийн эсрэг урвал ын түүх

Мэдээ алдуулах үеэр гарч болох эрсдлүүд

  Тооцоолол нь харилцан адилгүй боловч 1000 хүн тутамд ойролцоогоор 1-2 хүн ерөнхий мэдээгүйжүүлгийн үеэр хэсэгчлэн сэрүүн байж, мэс заслын доторх хүсээгүй ухамсар гэж нэрлэдэг зүйлийг мэдэрч магадгүй байдаг. Өвдөлт мэдрэх нь бүр ч ховор тохиолддог гэхдээ энэхүү ухамсар мөн тохиолдож болно.

Мэс засал хийхээс өмнө булчин сулруулах үйлчилгээтэй эмийн бодисын нөлөөгөөр хүмүүс сэрж буйгаа мөн өвдөлт мэдэрч байгаагаа эмч нарт мэдэгдэхийн тулд хөдөлж, ярьж чадахгүй байна. Зарим өвчтнүүдийн хувьд энэ нь гэмтлийн дараах стресстэй адил удаан хугацааны сэтгэлзүйн асуудал үүсгэдэг.

Энэ үзэгдэл маш ховор тохиолддог тул тодорхойлоход ярвигтай. Үүнд нөлөөлж болох зарим хүчин зүйлүүд орно.

• Яаралтай мэс засал
• Кесар мэс засал хийлгэх
• Сэтгэлийн хямрал
• Зарим эмийг хэрэглэх
• Зүрх, уушигны асуудал
• Өдөр бүр архины хэрэглээ

Мэдээ алдуулах тунг мэс заслын явцад цар хүрээнээс хамаарч  тохируулан хэрэглэнэ.

Та биеэ мэс засалд хэрхэн бэлдэх вэ?

  Ерөнхий мэдээ алдуулалт хийхэд хоол боловсруулах эрхтэн, амьсгалын замын булчинг сулруулна. Энэ үед хоол хүнсний үлдэгдэл, хүчил, шүлт ходоодноос уушгинд дамжих эрсдэлтэй.

Тиймээс мэс засал хийхээс өмнө хоол, унднаас зайлсхийх талаар эмчийн зааврыг үргэлж дагаж мөрдөөрэй.

Хоол сойх нь ихэвчлэн мэс засал хийлгэхээс зургаан цагийн өмнө эхлэх шаардлагатай байдаг. Та хагалгаанд орохоос 4 цагийн өмнө маш бага буюу хоолой норгох төдий тунгалаг шингэн /ус/ ууж болно.

Та мэс заслын  өмнө дор хаяж долоо хоногийн турш зарим эм, тухайлбал, аспирин болон бусад жороор олгодог цус шингэрүүлдэг эмнээс зайлсхийх хэрэгтэй. Эдгээр эмүүд нь мэс заслын явцад хүндрэл учруулж цус алдах эрсдлийг нэмэгдүүлнэ. .

Түүнчлэн хүн орхоодой, сармис гэх мэт зарим төрлийн аминдэм, ургамлын гаралтай эмүүд мэс заслын явцад хүндрэл үүсгэдэг. Мэс засал хийхээсээ өмнө эмчтэйгээ хоолны нэмэлт тэжээлүүдийн талаар ярилцаарай.

Хэрэв та чихрийн шижинтэй бол хоол сойх хугацаанд эмэнд гарсан өөрчлөлтийн талаар эмчтэйгээ ярилцах нь чухал. Ихэвчлэн та мэс заслынхаа өглөө чихрийн шижингийн эм уухгүй. Хэрэв та инсулин хэрэглэвэл эмч тунг багасгахыг зөвлөж болно.

Хэрэв та нойргүйдэлтэй бол эмчтэйгээ нөхцөл байдлын талаар ярилцаарай. Учир нь мэдээгүйжүүлэгч эмч мэс заслын явцад болон дараа нь таны амин үзүүлэлтийг сайтар хянах шаардлагатай болно.

Мэс заслын өмнө мэдээгүйжүүлгийн эмчтэй харилцах

Ерөнхий мэдээ алдуулалт хийлгэхээс өмнө  мэдээгүйжүүлгийн эмч тантай ярилцаж дараах асуулгыг асууна.

• Таны эрүүл мэндийн түүх?
• Таны эмчийн зааж өгсөн эм, жоргүй эм, ургамлын гаралтай нэмэлт тэжээл?
• Харшил?
• Мэдээ алдуулах талаар өнгөрсөн туршлага?
• Энэ нь таны эмч болон танд хамгийн аюулгүй эмийг сонгоход тусална?

Мэс заслын явцад

  Таны эмч, сувилагч нар мэдээ алдуулах эмийг судсаар дамжуулж өгдөг. Заримдаа маскаар амьсгалдаг хий өгч болно. Хүүхдүүдийг маскаар унтуулах ч сонголттой байдаг.

Нэгэнт унтаж байгаа бол анестезиологч /мэдээгүйжүүлэгч эмч, сувилагч/ таны хоолой руу  гуурсан хоолой оруулна . Хоолой нь таныг хангалттай хүчилтөрөгчөөр хангаж, уушгийг цус эсвэл бусад шингэнээс, тухайлбал, ходоодны шингэнээс хамгаалдаг юм.

Нугасны  мэдээгүйжүүлэгтэй мэс засалд орох гэж  буй хүмүүст өгөх зөвлөмж

Нурууны мэдээ алдуулалт гэж юу вэ?

  Ерөнхий мэдээ алдуулагчийн өөр нэг арга бол нугасны мэдээ алдуулалт. Нурууны өвдөлт намдаах эмийг бүсэлхийнээс доошхи ихэнх үйл ажиллагаанд ашиглаж болно. Энэ төрлийн мэдээ алдуулалтыг мэдээгүйжүүлгийн эмч хийдэг. Маш нарийн зүүг доод нурууны дунд хэсэгт хийж, зүүгээр дамжуулж нугасны эргэн тойрон дахь шингэн рүү  мэдээ алдуулагч тарина. Нугасны мэдээ алдуулалт нь гэдэс, хонго, хошного, хөлийг хангадаг мэдрэлийг мэдээ алдуулдаг. Мэдрэл бүрэн нойрмоглосноор мэс засал хийлгэснээс болж ямар ч өвдөлт мэдрэгдэхгүй бөгөөд хөлөө ч хөдөлгөх боломжгүй болно. Мэс засал хийснээс хойш хэдэн цагийн турш өвдөлт намдаах үйлчилгээтэй бусад эмүүдийг тарьж болно.

Нурууны мэдээ алдуулалтаар ямар мэс ажилбар хийж болох вэ?

• Урологи - түрүү булчирхай, давсаг эсвэл бэлэг эрхтэний үйл ажиллагаа.
• Ортопед - хонго, хөл, хөлний ясны үйл ажиллагаа.
• Эмэгтэйчүүдийн эмгэг - хэвлий (умай), үтрээ эсвэл өндгөвчний үйл ажиллагаа.
• Судасны судас - хөлний судасны үйл ажиллагаа.
• Ерөнхий - цавины ивэрхий ба олгой.
• Эх барих - кесар хагалгааны хэсэг.

Нугасны мэдээ алдуулалалт

Энэ сонголтыг хийснээр та мэс ажилбарын үеэр сэрүүн байж, мэс заслын өрөөнд юу болж байгааг сонсох боломжтой боловч ямар ч зовиурыг мэдэрч чадахгүй. Гэсэн хэдий ч та хөдөлгөөн, дарах, татах, мэдрэх мэдрэмжтэй байна. Гэхдээ мэс ажилбар хийж буй хэсгийг та харах боломжгүй буюу тусгай хаалт татсан байдаг. Хэрэв та мэс заслын үйл явцыг сонсмооргүй байвал чихэвч ашиглаж дуртай хөгжим сонсох зэрэг арга хэрэглэж болох юм.

Нурууны мэдээгүйжүүлэгтэй үед

  Мэдээгүйжүүлэгч эмч танд тайвшруулах үйлчилгээтэй зарим эмийг өгч унтуулж болно. Энэ бол бүрэн бүтэн мэдээ алдуулагч эм биш бөгөөд та үе үе дуу хоолой болон бусад өрөөнд болж буй үйл ажиллагааг мэдэж байх боломжтой боловч ямар ч зовиурыг мэдрэхгүй.

Нуруу, нугасны болон ерөнхий мэдээ алдуулагч эмийг хослуулан хэрэглэх арга

  Нурууны болон ерөнхий мэдээ алдуулагчийн хослол нь танд хамгийн тохиромжтой сонголт ч байхыг үгүйсгэхгүй. Зарим тохиолдолд (жишээлбэл, мэс ажилбар гэнэтийн байдлаар удаан үргэлжилсэн эсвэл энэ явцад таагүй мэдрэмж төрөх) эдгээр асуудлыг даван туулахын тулд ерөнхий мэдээ алдуулагч бодис нэмэх шаардлагатай байж болно.

Таны мэс заслын болон мэдээгүйжүүлэгч эмч нар мэс засал хийлгэхээс өмнө тантай уулзаж бүх хувилбаруудыг ярилцах болно. Тэд хамгийн оновчтой хувилбарыг санал болгож, таныг шийдвэр гаргахад тусладаг.

Хэрэв та мэдээгүйжүүлэгч эмчтэй ярилцсаны дараа нугасны мэдээ алдуулалтад сэтгэл хангалуун бус байвал хариуцсан эмч, сувилагчтаа хэлэх нь зүйтэй юм. Таныг эмч, сувилагч нар мэдээ алдуулах хувилбарыг албаддаггүй.

Нуруу, нугасны мэдээ алдуулалтыг хэрхэн хийдэг вэ?

  Нурууны мэдээ алдуулах эмийг мэс заслын өрөөнд хийнэ. Эм хийхээс өмнө мэс ажилбарын багийн гишүүд шаардлагатай зөвлөгөө мэдээлэл өгч, сэтгэлзүйн бүрэн дэмжлэг, тусламж үзүүлэх учраас та айж болохгүй.

Нуруу нугасны мэдээ алдуулах эм тарихаас өмнө мэдээгүйжүүлгийн сувилагч  гарт  чинь уян зүү тавьж дусал залгах, монитор (ЭКГ, цусны даралт, хүчилтөрөгчийн хянаж)-ын үзүүлэлтийг тогтмол хянаж байх болно.

Таны мэдээгүйжүүлэгч эмч ажилбар хийлгэхийн тулд ямар байрлалд байхыг зааж өгнө. Доорхи хоёр байрлалын аль нь ч байж болох юм.

Таныг  суулгаж байгаад толгойг урагш харсан чигт доошоо унжуулж, эрүүгээ өвчүүнд хүргэнэ.

Харин хажуугаараа хэвтсэн тохиолдолд өвдөгөө хэвлийд  наан дун хэлбэртэй байрлана.

Эдгээр байрлал нь нурууны ясны хоорондох зайг онгойлгоход тусалдаг бөгөөд энэ хэсэгт эмч нурууны өвдөлт намдаах эмыг тарьдаг.

Зөв байрлалд орсны дараа нурууг ариутгагч бодисоор цэвэрлэнэ. Эдгээр алхамууд нь халдвар авах эрсдлийг багасгахад тусалдаг.

Мэдээгүйжүүлэгч эмч нь таны нурууг нэлээд хүчтэй дарж мэдрэх бөгөөд шинж тэмдгүүдийг тодорхойлж, нурууны өвдөлт намдаах эмийг яг хаана оруулах шаардлагатайг олж мэднэ.

 Мэдээ  алдуулагч эмч эхлээд арьсыг мэдээ алдуулах  зорилгоор тарина. Дараа нь нугасны нарийн зүүг оруулна. Энэ үед хөдөлгөөнгүй байлгах нь нэн чухал юм. Та өвдөлт мэдрэхгүй байх ёстой.  Гэсэн хэдий ч зүү аль нэгэн хөлийн мэдрэлд ойртвол та нэг хөлөөрөө огцом цочих мэдрэмж төрж магадгүй юм.

Хэрэв ийм тохиолдол гарвал та хөдөлгөөнгүй байж, эмчид мэдэгдэж, аль хөлөөрөө өвдөж байгаагаа хэлээрэй.

Эм тариулсны дараа  та хөлний улнаас эхлэн  бүлээн мэдрэмжийг мэдэрч, хөл чинь хөшиж эхэлнэ. Тариа нь тэр дороо үйлчлэхгүй бага зэрэг хугацаа шаардагдана - ойролцоогоор 5-15 минут. Мөн та хөлөө хөдөлгөхөд  хэцүү, эцэст нь хөлөө огт хөдөлгөж чадахгүй байгааг мэдэрч эхэлдэг.

Тэд мэдээ алдсан эсэхийг хэрхэн туршиж үзэх вэ?

Таныг мэдээ алдсан эсэхийг шалгахын тулд эхлээд хөлөө орон дээрээс өргөж чадах талаар асуух болно. Хэрэв мэдээ алдсан бол хөл тань маш хүнд санагдах ёстой, эсвэл  та огт хөдөлгөж чадахгүй.

Үүний дараа  эмч түвшинг шалгахын тулд хүйтэн шүршигч хэрэглэж болно. Тэд хөл, гэдсэн дээрээ  хүйтэн зүйлээр шүршиж үздэг.

Нуруу нугасны мэдээ алдуулалт сайн болсон газарт та даарахыг мэдрэхгүй мөн хөлөө даахгүй , өгзний амсарын булчинг чангалж чадахгүй "халуун" мэдрэмжийг мэдрэх болно. Хүйтэн байгааг мэдрэх үед энэ нь нурууны мэдээ алдуулагч тухайн түвшинд зогсон гэсэн үг юм.

Мэдээгүйжүүлэгч эмч мэдээ алдсан гэж үзвэл мэс ажилбар эхлэх боломжтой.

Нурууны мэдээ алдуулалтын дараа юу болдог вэ?

Тодорхой хугацааны дараа нугасны мэдээ алдуулагчийн үр нөлөө буурдаг. Та аажмаар хөлөө мэдэрч, хөдөлгөж эхэлнэ.

Нурууны өвдөлт намдаах эмийг хэрэглэх хугацаа нь эмч нугасны мэдээ алдуулалтанд хэрэглэдэг эмээс хамаарна. Ихэвчлэн мэдээ алдалт нь дөрвөн цагийн дотор гарч, нурууны мэдээ алдуулалт хийснээс хойш зургаан цагийн дараа орноосоо босох боломжтой болдог.

Нурууны мэдээ алдуулагч эмийн давуу тал

Ерөнхийдөө мэдээ алдуулагч хийлгэх нь илүү эрсдэлтэй байдаг төдийгүй зарим эрүүл мэндийн эмгэгүүд гарна. Жишээлбэл, амьсгалахад ихээхэн бэрхшээлтэй болно. Таны мэдээгүйжүүлэгч эмч сонголтуудын талаар ярилцаж, тухайн нөхцөл байдалд тохирсон хувилбарыг сонгоход тусална. Нурууны мэдээ алдуулагчтай байхын дараах давуу талууд байна.

• Хагалгааны дараа цээжний халдвар авах эрсдэл багатай.
• Уушиг, амьсгалахад сөрөг нөлөө үзүүлэхгүй.
• Мэс засал хийсний дараа шууд өвдөлт намдаах үйлчилгээтэй.
• Өвчин намдаах, дотор муухайрах, өвдөх (бөөлжих), төөрөгдөл, өтгөн хатах зэрэг хүчтэй өвдөлт намдаах эмийн хэрэгцээ багасна.
• Хагалгааны дараа, ялангуяа өндөр настай өвчтнүүдэд төөрөлдөх эрсдэл багатай.
• Хагалгааны дараа эрт идэж уух чадвартай байна.

Нурууны мэдээ алдуулалтын гаж нөлөө ба хүндрэлүүд

1. Нугасны мэдээгүйжүүлэг хийсэн даруйд  дотор муухай оргих, бөөлжих, хүйтэн хөлс гарах, амьсгалахад хэцүү болох шинжүүд хааяа илэрдэг учир тэр даруйд мэдээгүйжүүлэгч эмчид мэдэгдэх шаардлагатай. Хагалгааны өрөөнд орсон цагаас эхлэн танд илэрч байгаа бүхий л зовиур, шинж тэмдгийг мэдээгүйжүүлэгч эмчид мэдэгдэж байх хэрэгтэй. Эмч ч таныг бүрэн хянаж байх үүрэгтэй.

2. Нугасны мэдээгүйжүүлгийн дараах толгойн өвдөлт хагалгааны дараах 1-2 хоногт толгой өвдөх шинж илрэх нь цөөн тохиолдоно. Толгойн өвдөлтийн онцлог нь босох үед өвдөж хэвтэх үед зүгээр болох бөгөөд шилэн хүзүү рүү хөшиж өвддөг. Ийм тохиолдолд мэдээгүйжүүлэгч эмчид үзүүлж зөвөлгөө авч, шаардлагатай эмчилгээг хийнэ.

3. Нугасны үрэвсэл үүсэх нь маш ховор тохиолддог ч  хааяа гарч болох хүндрэл юм.

4. Мэдрэлийн салааны гэмтэл нь нугасны мэдээгүйжүүлэг хийх үед нугаснаас гарч буй аль нэг салаа хатгагдсанаас үүсэх гэмтэл бөгөөд цөөн тохиолдоно. Ихэнхидээ 14-21 хоногийн дотор эргээд хэвийн байдалдаа ордог.

Дээрхи хүдрэлүүд тохиолдвол мэдээгүйжүүлгийн эмчид мэдэгдэж шаардлагатай эмчилгээ, дэглэмийг хийнэ.